De Aziatische hoornaar is wel fel in het nieuws tegenwoordig.
Het feit dat cijfers aantonen dat deze invasieve exoot zich in snel tempo vermenigvuldigt en een serieuze bedreiging vormt voor de bijen, de biodiversiteit en schade aan de landbouw, heeft een en ander – hopelijk definitief ? – in beweging gezet. In 2022 werden in Oost-Vlaanderen al een paar honderden nesten verdelgd, vorig jaar waren er dat al meer dan 1.500.
Lang stond men vrij machteloos tegen de opmars van deze Aziatische bijendoder, maar sinds kort zijn er selectieve lokvallen op de markt die massaal gepromoot worden door provincies en gemeenten.
Verloren strijd ?
Toch daagden ook doemdenkers op, velen op wetenschappelijke grond.
Volgens de Nederlandse entomoloog en insectenkenner Theo Zeegers is de strijd tegen de Aziatische hoornaar hopeloos al verloren. Om hun aantal te verminderen, zoals Europa van zijn lidstaten eist, zou volgens hem 90 tot 95 procent van de zomernesten succesvol bestreden moeten worden. “In Vlaanderen en Nederland halen we nu ongeveer 50 procent”, vertelde hij vorige week in een krant. “Van 50 naar 90 procent vergt een enorme investering in geld en personeel.”
Toch wil de provincie Oost-Vlaanderen bijvoorbeeld de strijd niet opgeven en verhoogt zelfs drastisch het bestrijdingsbudget naar 115.000 euro onder het motto “als we niets doen, zal imkeren zeer moeilijk worden. Die hoornaars zullen hier inderdaad blijven, maar we blijven hun populatie indijken. Wij willen dit jaar tot vijfduizend nesten vernietigen.”
De strijd opgeven is dus niet aan de orde, integendeel. Veel imkers en gemotiveerde vrijwilligers helpen bij de verspreiding van de lokvallen en noteren zorgvuldig het aantal gevangen hoornaars.
Vooral de imkers, die hele bijenkasten leeggeroofd zien worden door de hoornaars, willen dat de strijd niet wordt gestaakt. En iemand die zijn haag scheert en per ongeluk een nest raakt, wil ook niet worden aangevallen.
Melden !
Taptoe vatte 14 dagen geleden de verzameling aan acties in de diverse gemeenten in het Meetjesland samen. We kregen hierop veel positieve reacties en sommigen daarvan geven we hierna beknopt samen.
• In de gemeente Lievegem werden al 100 vallen uitgezet en werden daarmee tot vorige week al 87 koninginnen van de Aziatische hoornaar gevangen. “Een heel mooi resultaat maar de actie is nog niet ten einde”, zegt men daar. Daar wordt nog eens aangeraden om meldingen steeds door te geven aan de overkoepelende organisatie Vespa-Watch die coördineert: www.vespawatch.be. Vespa-Watch contacteert dan op hun beurt de bestrijders ter plaatse. Gratis.
• In Eeklo staat de vangst vandaag op 91. Voor Kaprijke-Lembeke op 68.
Deze zijn gevangen in selectief gemaakte vallen die dagelijks gecontroleerd worden door vrijwilligers. Alle andere gelokte insecten worden telkens vrijgelaten.
• In Aalter kan men de vraag naar lokvallen nauwelijks bijhouden. Schepen Hoste vertelt ons dat men voor de eerste 400 exemplaren in lange rijen aanschoof. Hij wil zorgen voor meer subsidies om de kasten zoveel mogelijk aan 15 € te kunnen blijven aanbieden.
• De werkgroep Aziatische hoornaar Meetjesland meldt ons een fout in het vorig artikel. Zij willen erop wijzen dat dit een initiatief van vrijwilligers is en niet van de imkervereniging Sint-Ambrosius zoals door ons verkeerdelijk vermeld. Sint-Laureins is hiervan de initiatiefnemer en op hun vraag hebben Kaprijke, Eeklo, Lievegem en Assenede zich bij hen aangesloten. Door deze samenwerking kan men zo een groter grondgebied controleren.
De werkgroep telt momenteel een 90-tal vrijwilligers die samen 103 selectieve vallen onder hun toezicht hebben genomen.
• In Maldegem is het vooral de nieuw opgerichte partij ‘Ons Dorp’ die de strijd aangaat met de Aziatische hoornaar. Dit omdat de bevoegde groene schepen vindt dat dergelijke acties eerder bovenlokaal opgelost moeten worden. “Ons Dorp” heeft zelf 100 vallen gekocht om deze te verdelen aan de inwoners. Deze zijn te bestellen via de socials van “Ons Dorp” of via info@ons-dorp.be , kosten 5€ en worden thuis geleverd. Ze vliegen de deur uit en ze hebben er al moeten “bij” bestellen.
Timing
Volgens ingewijden is een eerste hoogtepunt als ideale timing om hoornaar-koninginnen te vangen al voorbij.
Met de komst van de lente start de hoornaar zelfstandig een nest op, na overwintering. Ze bouwt een nest, legt eitjes en voedt larven op. Op dat moment is de koningin het kwetsbaarst: ze heeft voedsel nodig om haar larven te voederen, dus ze moet voedsel zoeken. Dan komt het suikergoedje in de lokval haar in het bijzonder van pas.
Door de koninginnen dan in de val te lokken, kunnen heel wat nesten voorkomen worden. Eén koningin produceert in oktober of november rond de 250 jonge koninginnen. Daarvan sneuvelen er nog heel wat in de winter of bij de bevruchting. Maar stel dat er een vierde overblijft, dan zijn er nog steeds zo’n 70 koninginnen die in het volgende voorjaar een nieuw nest kunnen starten.
De jacht op de Aziatische hoornaar lijkt misschien wreed, maar deze exotische wespensoort heeft sinds haar komst in Vlaanderen in 2017 heel wat problemen veroorzaakt. De hoornaar neemt de honingbij gewoon in volle vlucht te grazen. Met alle gevolgen van dien. Voor de mens zijn ze niet agressief als ze solitair iets doen. Maar hun nest wordt enorm goed beschermd. Kom niet te dicht bij, want een hoornaarsteek is toch nog wat erger dan die van een wesp of honingbij.
Hoe herkennen?
Hoornaars zijn bijna dubbel zo groot als een wesp of honingbij. Een trucje om ze te herkennen: denk aan een muntstuk van 1 euro. Hoornaars zijn altijd groter dan het muntstuk. In België komen twee hoornaar soorten voor: de Aziatische hoornaar en de Europese hoornaar. Enkel de Aziatische hoornaar is een bedreiging voor onze honingbijen. De Europese hoornaar is een inheemse soort en vormt voor hen geen bedreiging.
In het voorjaar vindt u de zogenaamde embryonesten of primaire nesten, deze worden gebouwd door één koningin en bevinden zich vaak laag bij de grond. Ook hier kan u dit best al melden via de website www.vespawatch.be.
Piet De Baets
