Een radiolamp is een vroege elektronenbuis, uitgevonden in 1904 en zat in elke radio. Radiolampen vindt men tegenwoordig vooral op antiekmarkten en bij zendamateurs. De uitvinding van de transistor maakte geleidelijk een eind aan radiolampen en tegen het eind van de jaren 60 van de 20e eeuw waren ze goeddeels verdwenen.
Johan Berghman uit Sleidinge is een kei in de elektromechanica en fervent verzamelaar van radiolampen.
Taptoe zocht hem op in zijn bescheiden rijhuisje in de Sleidingse Dellaertsdreef.

Microbe van vader
Het is de woning van Johan Berghman en Nadine De Rynck. Beide geboren en getogen in ‘Slenne’. Achter de stenen gevel schuilt er een wel heel bijzondere schat. Johan verzamelde in de loop der jaren niet minder dan 3.000 radiolampen. Allemaal hebben ze een verhaal. Laat het nu juist dat zijn dat Johan, die in de Gentse Holstraat een A1 Electronica haalde, zo leuk en aardig vindt.
Berghmans vader was paswerker. “Een uitgestorven beroep”, gaat Johan verder. “Hij was vaak bezig met het herstellen van radiotoestellen. Ongetwijfeld heb ik de microbe van hem te pakken gekregen. Op mijn twaalfde al was ik er ook mee aan de slag. Wellicht ben ik een van de laatste leerlingen die op school over radiolampen geleerd heb. Het was de tijd dat de transformatoren begonnen op te komen. Sindsdien is het allemaal veel veranderd.”
Gefascineerd door lampen
Berghman maakt van zijn hobby zijn beroep. “Zo verkocht ik een poos elektronische componenten en deed net als mijn vader herstellingen aan radio’s. Nu doe ik zo’n dingen zelfs in hoofdberoep.”
Wat je met drieduizend oude lampen doet ?, wilden we weten.
“Wat doe je met oude postzegels?” reageert Berghman. “Ik heb gewoon een zwak voor lampen. Ik vind het fascinerende staaltjes van techniek die vervat zitten in glas. Toen mijn vader in de zestiger, zeventiger jaren stopte vond ik een hele collectie terug in een schuurtje. Ik heb ze allemaal netjes bewaard en de meest fantastische exemplaren kregen zelfs een plekje in een kast in de woonkamer. Ik vond er ooit eens hele hoop op een sluikstort. Natuurlijk kon ik zo’n vondst niet laten liggen.”
Door de jaren heen verzamelde Berghman er meer dan 3.000.

Knutselen
“Ik heb er in alle maten en soorten”, klinkt het, terwijl de kastdeur in de woonkamer zachtjes opengaat. “Veel ervan zitten netjes opgeborgen in kartonnen dozen. Ik heb ze ook allemaal in een Excell-file zitten zodat ik niet lang moet zoeken als ik er eens eentje nodig heb.“
Vrouw Nadine hoort het allemaal aan en gniffelt. “Van mij mag hij er nog 3.000 bij verzamelen. Ik heb er geen last van.”
Berghman knutselt nog steeds graag aan oude radiotoestellen. “Momenteel ben ik aan de slag aan een toestel uit 1960, een peperduur exemplaar”, zegt de man. “Ik doe heel vaak reparaties van oude toestellen. Jonge mensen kennen deze stiel niet meer en kunnen er amper nog aan werken. Meer dan eens worden oude radio’s gevonden in een huis dat na het overlijden van nonkel of tante wordt leeg gemaakt. Het is zelfs een poosje een rage geweest dat iedereen in een moderne woning een oude radio wilde hebben. Vaak staan ze er als souvenir of als aandenken aan een overleden familielid.”
Af en toe krijgt Berghman zelfs een jukebox in herstelling. “Mijn klanten komen van heinde en verre”, verklapt Berghmans. “Mijn verste klanten waren mensen uit Brasschaat. Mond aan mond reclame wellicht. Maar mensen vinden me ook wel eens terug in het repaircafe. 60 tot 70 procent van de dingen die mensen aanbieden, kunnen we opnieuw leven inblazen”, zegt Johan.

Museumstukken
Hoewel Berghman nooit aan tentoonstellingen deelneemt, beschikt de man best wel over historisch waardevol materiaal. Uit de kast tovert hij zomaar een lamp uit een militaire zender. “Deze moet uit de periode 1915 – 1920 komen”, horen we. “Van vlak na de Eerste wereldoorlog. Heel veel weet ik er ook niet van, want zelfs het internet lost bijzonder weinig informatie over dit hebbeding.” Verder treffen we lampen aan die instonden voor X-stralen in medische apparatuur en zien we joekels van lampen die in filmcamera’s hebben gezeten. Hoewel ik zelf geen museum heb, zijn het toch echte museumstukken.”
Wie Johan Berghman zelf aan de slag wil zien, trekt naar het repaircafé op 23 november in Basisschool De Regenboog in Ertvelde, tussen 8.30 uur en 12.30 uur. (LK)