In 1973 zorgde de latere bewoner van het Adegemse ‘Witte Huis’ Adriaan Van Landschoot (75) voor een ware storm in radioland met de lancering van zijn radiozender vanop zee: Radio Atlantis. Die vijftigste verjaardag leek ons een geschikt moment voor een babbel met deze succesvolle zakenman, die later met Dream Express en zangeres Stella tweemaal scoorde op het Eurovisie Songfestival.
Wij hebben als jonge uitgever met Taptoe destijds de ‘story’ Atlantis en de diverse fratsen van Adriaan Van Landschoot van dichtbij meegemaakt en er in primeur over bericht. We hebben er deels ons eerste bekendheid en zelfs een begin van populariteit aan te danken.
Van Landschoot bezat in de jaren ’70 een 15-tal succesvolle boetieks in Vlaanderen onder de naam ‘Carnaby’.
“Omdat publiciteit maken voor mijn textielwinkels te duur was via de toen bij de jeugd populaire radiozenders als het Nederlandse Veronica en de Engelse Caroline of Northsea, besliste ik om een eigen zender te starten”, herinnert Van Landschoot zich. “Niemand geloofde me maar dat gaf me precies energie genoeg om die piratenzender vanop de Noordzee in de ether te krijgen. Ik dacht er bovendien met reclameboodschappen voor derden veel geld mee te verdienen naar het voorbeeld van het lucratieve en razend populaire Veronica in Nederland, maar het leverde mij uiteindelijk alleen bekendheid in het milieu en een eigen veelvoud aan publiciteit op.”
Bekende artiesten
Adriaan Van Landschoot werd geboren in Heulendonk, een wijk in de gemeente Adegem. Zijn vader was producent van houten vaten. Hij studeerde aan het Sint Vincentiuscollege in Eeklo en het Erasmusinstituut, waarna hij startte als boekhouder in een textielbedrijf. De man zelf was ook een begaafd gitarist-muzikant en speelde een aantal jaren in het lokaal bekende groepje The Mirky’s. In 1973 werd hij op 25-jarige leeftijd met een startkapitaal van amper 32.000 Bfr.(800 €) zelfstandig ondernemer en bezat al vlug naast een reeks kledingboetieks ook een platenproductiemaatschappij ‘Mouse Music’. Een paar jaar later had hij meer dan 200 werknemers in dienst, waaronder ook enkele vaste muzikanten.
Ondertussen werd hij ook producer en manager van bekende artiesten zoals Dream Express, Petra en Good Shape. Maar daartussen ook van de Franse Marc Aryan, bekend van de toenmalige monsterhits ‘Oh Kathy Kathy’ en ‘La lettre’.
Met Dream Express eindigde hij in 1977 in Londen op het Eurosongfestival op de zevende plaats met ‘A million in one, two, three’. Met Stella, een der zusjes van Dream Express, scoorde hij vijf jaar later zelfs vierde met ‘Si tu aimes ma musique’ in het Britse Harrogate. Op Sandra Kim na met ‘J’aime la vie’ (1986), de hoogste plaatsen van een Belg in deze internationale songcontest.
Teenagers
Maar terug naar het verhaal van zijn piratenzender.
Het was de prille opkomst van het fenomeen ‘teenagers’ en hun hang naar een eigen cultuur, kledij, uitgaan en muziek. Veelal tot wanhoop van hun ouders die de Beatles-kapsels of (nog erger) het lange haar van de Stones verafschuwden. Radio Veronica en enkele Engelse piratenzenders richtten zich volop op deze jongeren met hun eigen muziek en aangepaste reclameboodschappen. Omdat deze zenders door de overheid verboden waren in eigen land, verhuisden ze naar de internationale wateren en zonden uit vanop een schip. De ‘verboden’ piraten waren daardoor extra aantrekkelijk voor de jeugd van die tijd.
Adriaan Van Landschoot: ‘Ik huurde aanvankelijk reclamezendtijd op het schip van Radio Caroline en Radio Northsea voor mijn merk van bloezen en pull’s. Tussendoor had ik afspraken om enkele van mijn eigen platen te pluggen. Ik vond dat echter vrij vlug een bijna onbetaalbaar dure onderneming en zocht een goedkopere manier. Al snel was mijn conclusie dat een eigen (zee)zender hiervoor de aangewezen manier was. In Vlaanderen waren we nog de enige want Mi Amigo, dat ging uitzenden vanuit Spanje, kwam pas later.“
Start met achterdocht
“Samen met Antoine de Muer uit Eeklo, later als dj populair onder de naam ‘Tony Houston’, gingen we een huur aan met Radio Caroline om vanop hun schip zélf een (eerste) periode van drie maanden uit te zenden, van 6 uur ‘s morgens tot 19 uur ’s avonds onder een eigen naam: ‘Radio Atlantis’, naar een hit van The Shadows toen. Caroline verkeerde in financiële moeilijkheden en ons huurgeld van 15.000 pond per maand was voor hen meer dan welkom.”
“Als startdatum werd 15 juli 1973 genomen en we riepen de verzamelde Vlaamse pers naar de Adegemse feestzaal ‘De Wielewaal’ voor het bijwonen van de eerste starttonen. Niemand van de aanwezigen geloofde de stunt en zodra de eerste klanken van Radio Atlantis vanop het schip in de lucht waren gestuurd vloog iedereen ongelovig naar zijn eigen wagen om van daaruit als test de zender op de middengolf op te zoeken. Het verhaal klopte en de zender kreeg monsterpubliciteit in de pers. Het publiek volgde en in geen tijd was Atlantis een hit onder de Vlaamse jeugd.”
Deejays populair
Taptoe: ‘Jullie namen de muziek op in het Nederlandse Oostburg?’
Adriaan: ‘Dat klopt. De programma’s werden een week van tevoren opgenomen in de studio’s in Oostburg over de grens. Dat was nodig omdat België het Verdrag van Straatsburg ondertekend had, waardoor het voor Belgen verboden was om medewerking te verlenen aan zendschepen, iets dat in Nederland ondertussen toegelaten was. De Belgische justitie trad heel streng op voor vrije zenders met zware boetes aan medewerkers. Daarom weken we uit naar Nederland. Vrij vlug werden onze deejays echte vedetten en veel gevraagd om te draaien in dancings. Herinner u Peter van Dam, Mike Moorkens, Luk van Kappellen, Elie Prins en Tony Houston. “
Eigen boot
Na drie maanden uitzending rezen er problemen met de antennemast. In een heftige storm brak de antennemast af. Het huurcontract werd niet verlengd. Op 18 oktober stopten de uitzendingen helemaal.
Adriaan: “Ik had echter voorlopig mijn doel bereikt. Mijn zomercollectie vloog overal de deur uit. Ik broedde op een nieuw plan, vooral voor meer zekerheid. Voor de wintercollectie wilde ik zo vlug mogelijk met een eigen schip uitpakken. Ik kocht al eind oktober 1973 het schip ‘Condor’ en herdoopte het tot ‘Jeanine’, de naam van mijn echtgenote. Nadat het schip in Duitsland met studio’s was uitgerust kregen we het op 22 december 1973 op zijn nieuwe ankerplaats, 12 mijl voor de kust van Knokke. Op 23 december begonnen de eerste testuitzendingen. Atlantis was weer in de ether maar kampte nog regelmatig met enkele technische problemen. Uiteindelijk konden we ononderbroken uitzenden tot 31 augustus 1974. Overdag met Vlaamstalige programma’s, in Oostburg op de band gezet en met een tender aan boord gebracht bij de wacht van dienst. Die zond de bandjes van daar uit. Atlantis was toen razend populair. Na zeven uur ’s avonds was het de beurt aan ‘International Service’, live vanaf het schip met Engelse dj’s. Atlantis ‘maakte’ ook hits, door ze om het uur te pluggen. Hét voorbeeld hiervan is de single ‘Schat, wat kost een zoen van jou?’ van zanger Francis. Er werden maar liefst 57.000 platen van verkocht.“
Abrupt einde
Taptoe: ‘Waarom stopte het dan abrupt op 31 augustus 1974?’
Adriaan: ‘Omdat op dat moment Nederland het Verdrag van Straatsburg in een wet had omgezet. Die wet werd van kracht op 1 september 1974. Daardoor werden al onze zendactiviteiten, dus ook de bevoorrading van het schip, strafbaar. Er bleef geen andere mogelijkheid over dan te stoppen met Radio Atlantis. De Jeanine werd de haven van Vlissingen binnengesleept en aan de ketting gelegd. Kort nadien werd ik zelfs in beschuldiging gesteld door de Belgische justitie voor mijn activiteiten met de zeezender. Onderzoeksrechter Jespers, later bekend in de fameuze moordzaak, leidde dat onderzoek tegen mij. Uiteindelijk veroordeelde de rechtbank van Gent mij in december 1974 tot een geldboete van 1,5 miljoen Bfr (37.500 €), waarvan ik de helft heb moeten betalen. Voor de andere helft kreeg ik gratie van de Koning, met drie maanden voorwaardelijke celstraf bovenop. Het schip de Jeanine werd openbaar verkocht en daarna gesloopt. De hele affaire kostte me niettemin zeker 2,8 miljoen Bfr. (70.000 €) maar bracht me anderzijds wel een veelvoud aan bekendheid en publiciteit op voor mijn Carnaby-winkels, groothandel en platen.”
Witte Huis
Nadien bleef Van Landschoot zich verder opwerpen als pleitbezorger van de Vlaamse muziek. Hij drong in 1991 als stunt binnen in de BRT-televisiestudio om er live tijdens het journaal een spandoek met de tekst ‘Vlaams in de Top 30’ achter presentator Bavo Claes uit te rollen. Hij wilde daarmee protesteren tegen het feit dat er bij de openbare omroep onvoldoende aandacht werd besteed aan Vlaamse artiesten. Van Landschoot waagde zich ook in de gemeentepolitiek en haalde in 1970 met zijn partij de absolute meerderheid in de toen nog zelfstandige gemeente Adegem. Zes jaar later, bij de fusie met Maldegem, slaagde hij er nipt niét in om de toenmalige CVP met burgemeester Rotsart d’Hertaing van de meerderheid te houden. Jason, zijn zoon, werd veertig jaar later nog schepen van openbare werken.
De Adegemse woning in aanbouw (hoek Staatsbaan) haalde later het nieuws omdat het (onbedoeld?) op een kopie van het Witte Huis in Washington leek. Momenteel woont Adriaan samen met echtgenote Jeanine in Gent waar hij van zijn oude dag geniet.
(Ives Boone/
Piet De Baets)
